Yetişkin hastalıklarında beslenme tedavisi, hastalığın türüne ve bireyin ihtiyaçlarına göre
değişiklik gösterir.Beslenme tedavisindeki amaç; bireylerin klinik bulgularını iyi analiz
ederek bireye uygun beslenme programı ve beslenme eğitimi vererek bireyin hastalığının
ilerlemesini önlemek veya seyrini en aza indirmektir.bu hastalıklardan başlıcaları:
A.DİYABETTE TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
1. Özelleştirilmiş Beslenme Planı Oluşturma
• Bireysel Değerlendirme: Kişinin yaşı, kilosu, fiziksel aktivite düzeyi, kan şekeri
düzeyleri ve genel sağlık durumu dikkate alınmalıdır.
• Hedefler Belirleme: Kan şekeri hedefleri, kilo kontrolü ve genel sağlık hedefleri
oluşturulmalıdır.
2. Karbonhidrat Yönetimi
• Karbonhidratın İzlenmesi: Günlük karbonhidrat alımını dengelemek ve günlük
öğünlerde karbonhidrat miktarını kontrol etmek önemlidir.
• Düşük Glisemik İndeks Gıdalar: Tam tahıllar, baklagiller, sebzeler ve bazı
meyveler tercih edilmelidir. Bu gıdalar kan şekerini daha yavaş yükseltir.
3. Porsiyon Kontrolü
• Porsiyon Büyüklüklerini ve kan şekeri kontrolünü Ayarlama: Öğünlerde
porsiyonların doğru bir şekilde ayarlanması, toplam kalori alımını kontrol etmeye
yardımcı olur.kan şekeri regülasyonu diyabet tedavisinde önemli noktalardan
biridir.bu tedavi kan şekeri sekresyonunu düzeltme eğilimindedir.
4. Lif Tüketiminin Artırılması
• Lifli Gıdalar: Sebzeler, tam tahıllar ve baklagiller lif bakımından zengin olduğu için,
sindirimi yavaşlatır ve kan şekerinin yükselmesini engeller.
5. Düzenli Fiziksel Aktivite
• Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmak (yürüyüş,
yüzme, bisiklet gibi) kan şekeri kontrolünü destekler.
6. Takip ve Değerlendirme
• Kan Şekeri İzleme: Kan şeker seviyelerinin düzenli olarak izlenmesi ve doktorla
paylaşılması.
• İş Birliği: Periyodik olarak bir diyetisyenle görüşerek beslenme planının
güncellenmesi.
Diyabet tedavisinde beslenme, sadece bir diyet uygulamak değil, aynı zamanda yaşam
tarzını değiştirmek ve sağlıklı alışkanlıklar edinmektir.
B.HİPERTANSİYONDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Hipertansiyon, yüksek tansiyon olarak bilinir ve etkili bir tedavi süreci, beslenme düzenine
önemli ölçüde dayanır. İşte hipertansiyon beslenme tedavi sürecinin aşamaları:
1. Bireysel Değerlendirme
• Tıbbi Geçmiş: Kişinin sağlık durumu, ilaç kullanımı ve diğer sağlık problemleri
dikkate alınmalıdır.
• Beslenme Alışkanlıkları: Günlük diyet, fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam tarzı
değerlendirilmelidir.
2. DASH Diyeti Uygulama
• Diyetin Temel İlkeleri: DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti,
sebzeler, meyveler, tam tahıllar, düşük yağlı süt ürünleri, yağsız proteinler ve
sağlıklı yağları içerir.
• Sodyum Alımını Azaltma: Günlük sodyum alımı 2300 mg’nin (tercihen 1500 mg)
altına indirilmelidir. Şeker, işlenmiş ve tuzlu gıdalardan kaçınılmalıdır.
3. Potasyum Tüketiminin Artırılması
• Potasyum Zengini Gıdalar: Muz, patates, ıspanak, avokado ve fasulye gibi gıdalar
tüketilmelidir. Potasyum, tansiyonu düşürmeye yardımcı olabilir.
4. Doymuş Yağ ve Trans Yağları Sınırlama
• Sağlıklı Yağlar: Zeytinyağı, avokado ve fındık gibi tekli doymamış yağlar tercih
edilmelidir. Doymuş yağlar (kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri) ve trans yağlar
(işlenmiş gıdalar) azaltılmalıdır.
5. Lif Tüketimine Önem Verme
• Lifli Gıdalar: Tam tahıllar, sebzeler ve meyveler lif bakımından zengin olduğu için,
sindirimi iyileştirir ve kan basıncını dengede tutar.
6. Alkol Tüketimini Düzenleme
• Alkol Genel İlkeleri: Alkol tüketimi, kadınlar için günde bir ve erkekler için günde iki
standart içki ile sınırlandırılmalıdır.
7. Dengeli ve Düzenli Öğünler
• Öğün Planlaması: Düzenli ve dengeli öğünler hazırlamak, kan basıncını kontrol
etmeye yardımcı olur. Öğün atlamaktan kaçınılmalıdır.
8. Fiziksel Aktivite
• Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz (yürüyüş, yüzme,
bisiklet) yapılması önerilmektedir.
9. Stres Yönetimi
• Stres Azaltma Teknikleri: Meditasyon, yoga ve derin nefes alma egzersizleri gibi
yöntemler stres seviyelerini azaltabilir ve dolayısıyla tansiyonu etkileyebilir.
10. Düzenli Takip ve Doktor Kontrolü
• Düzenli Kan Basıncı Ölçümü: Kan basıncı seviyeleri düzenli olarak izlenmeli ve
doktorla paylaşılmalıdır.
• Diyetisyen ile İş Birliği: Beslenme planının sürekliliği ve etkinliği için bir
diyetisyenden destek alınmalıdır.
Sağlıklı bir beslenme ve yaşam tarzı benimsemek, hipertansiyonun kontrol altında
tutulmasında büyük bir fark yaratabilir.
C.KARACİĞER HASTALIKLARINDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Karaciğer hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi, hastalığın yönetiminde önemli bir
rol oynar. Karaciğerin sağlığını desteklemek ve hastalığın ilerlemesini önlemek için
uygun beslenme stratejileri geliştirilmelidir. İşte bu süreçte dikkate alınması gereken
bazı temel noktalar:
1. Hastalığın Tipine Göre Beslenme Planı
• Hepatit: Yüksek kaliteli protein alımı (balık, tavuk gibi) önemlidir. Ayrıca yeterli
vitamin ve mineral alımı sağlanmalıdır.
• Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD): Doymuş yağlardan kaçınılmalı, lif alımı
artırılmalı ve sağlıklı yağlar tercih edilmelidir.
• Siroz: Sıvı ve tuz kısıtlaması gerekebilir. Protein alımı, hastalığın evresine göre
ayarlanmalıdır.
2. Kalori İhtiyacı
• Yeterli Kalori Alımı: Metabolizmanın desteklenmesi için yeterli kalori alınmalıdır.
Gerekirse diyetisyenle kalori ihtiyacı hesaplanmalıdır.
3. Protein Alımı
• Yüksek Kaliteli Protein: Kas kaybını önlemek için kaliteli protein kaynakları tercih
edilmelidir. Ancak, protein alımı siroz için sınırlanabilir. Düşük proteinli diyetler
ancak tıbbi gözetim altında yapılmalıdır.
4. Sodyum Kontrolü
• Tuz Kısıtlaması: Siroz gibi durumlarda sıvı tutulumu riskine karşı sodyum alımı
azaltılmalıdır.
5. Şeker ve Karbonhidrat Yönetimi
• Şeker Tüketiminin Azaltılması: Basit şekerler sınırlanmalı, kompleks
karbonhidratlar (tam tahıllar) tercih edilmelidir.
6.. Vitamin ve Mineral Takviyeleri
• Gerekli Takviyeler: Karaciğer hastalığı olan bireylerde vitamin ve mineral
eksiklikleri yaygın olabilir. Doktor önerisiyle uygun takviyeler kullanılmalıdır.
7.. Hidrasyon
• Yeterli Sıvı Tüketimi: Su alımının artırılması, genel sağlık için önemlidir. Alkol ve
gazlı içeceklerden kaçınılmalıdır.
8. Düzenli Öğünler
• Düzenli ve Küçük Öğünler: Besin alımının düzenli olması, kan şekeri seviyesinin
dengelenmesine yardımcı olabilir.
9. Medikal Gözlem
• Düzenli Kontroller: Tıbbi beslenme tedavisi sürecinde, doktor ve diyetisyenle
düzenli olarak görüşülmeli ve gerekli testler yapılmalıdır.
Her bireyin durumu farklı olduğu için, bir diyetisyenle çalışarak kişisel ihtiyaçlara uygun bir
tıbbi beslenme planı oluşturmak en etkili yoldur. Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli
takip ile karaciğer sağlığı desteklenmelidir.
D.BÖBREK HASTALIKLARINDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Böbrek hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi, hastalığın yönetiminde kritik bir rol oynar.
Aşağıda böbrek hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisinin başlıca hedefleri yer almaktadır:
1. Böbrek Fonksiyonunu Koruma
• Böbreklerin işlevlerini desteklemek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak.
2. Sıvı Dengesinin Sağlanması
• Sıvı alımını kontrol ederek vücutta sıvı dengesinin korunması, ödem ve
hipertansiyon riskinin azaltılması.
3. Protein Yönetimi
• Protein alımının düzenlenmesi: Kronik böbrek hastalığı olan hastalarda protein
kısıtlaması gerekebilirken, diyaliz hastalarında ise kaliteli protein alımını artırmak
önemlidir.
4. Elektrolit Dengesinin Sağlanması
• Potasyum, fosfor ve sodyum gibi elektrolitlerin seviyelerinin dengelenmesi. Bu
minerallerin alımını sınırlamak gerekebilir.
5. İnsülin ve Kan Şekeri Kontrolü
• Diyabetik böbrek hastalarında kan şekeri düzeylerinin kontrol altında tutulması.
6. Vitamin ve Mineral Takviyeleri
• Böbrek hastalığı nedeniyle oluşan vitamin ve mineral eksikliklerinin giderilmesi için
uygun takviyelerin kullanılması.
7. Kilo Yönetimi
• Sağlıklı bir kilonun korunması veya ulaşılması, genel sağlık durumunu iyileştirmek
için önemlidir.
8. Kan Basıncı Kontrolü
• Hipertansiyonu önlemek veya yönetmek için tuz alımının sınırlandırılması.
9. Hastalıkların Komplikasyonlarının Azaltılması
• Anemi, kemik hastalıkları gibi komplikasyonların önlenmesi veya yönetilmesi.
10. Yaşam Kalitesinin Artırılması
• Beslenme ile genel yaşam kalitesinin, enerji seviyelerinin ve genel sağlık
durumunun iyileştirilmesi.
11. Diyabet Yönetimi
• Diyabetik hastalarda kan şekeri düzeylerinin yönetilmesi ve uygun diyet planlarının
oluşturulması.
Tıbbi beslenme tedavisi, bireysel ihtiyaçlara ve hastalığın evresine göre özelleştirilmelidir.
Hastaların, diyetisyen ve doktorlarının önerilerine göre hareket etmeleri önemlidir.
E.KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Kardiyovasküler hastalıklarda tıbbi beslenme tedavisi, kalp sağlığını korumak ve hastalığın
ilerlemesini önlemek için kritik öneme sahiptir. İşte bu bağlamda temel hedefler:
1. Kalp Fonksiyonunu İyileştirme
• Kalp sağlığını desteklemek için uygun beslenme alışkanlıklarını geliştirmek.
2. Kilo Yönetimi
• Sağlıklı kilonun korunması veya ulaşılması. Kilo kaybı, kalp üzerindeki yükü
hafifletir.
3. Kan Basıncı Kontrolü
• Hipertansiyonu önlemek veya yönetmek için sodyum alımını sınırlandırmak ve
uygun diyet planları uygulamak.
4. Kan Yağları Düzeyinin Düzenlenmesi
• LDL (kötü) kolesterolü düşürmek ve HDL (iyi) kolesterolü artırmak için sağlıklı yağ
kaynaklarını tercih etmek.
5. Düzenli Fiziksel Aktiviteyi Destekleme
• Beslenme programının, fiziksel aktivite ile entegrasyonunu sağlamak, enerji
düzeylerini artırmak.
6. Lif Alımının Arttırılması
• Yüksek lifli gıdaların tüketimini artırarak kolesterol seviyelerini düşürmek ve sindirim
sağlığını desteklemek.
7. Şeker ve Karbonhidrat Kontrolü
• Basit şekerlerin alımını azaltarak ve kompleks karbonhidratları tercih ederek kan
şekeri düzeylerini kontrol etmek.
8. Anti-inflamatuar Besinlerin Tüketimi
• Omega-3 yağ asitleri gibi anti-inflamatuar özelliklere sahip gıdaların tüketimini
artırmak (örneğin, balık, ceviz).
9. Alkol Tüketiminin Sınırlandırılması
• Alkol alımının kontrol edilmesi veya sınırlandırılması, genel sağlık için önemlidir.
10. Stres Yönetimi
• Sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile birlikte stresin azaltılmasına yönelik besin seçimi
yapmak.
11. Tütün Kullanımının Bırakılması
• Tütün ürünleri kullanılıyorsa bırakılması ve bu süreçte destek olunması gerektiği
bilinci.
Kardiyovasküler hastalığı olan bireylerin, diyetisyen ve sağlık profesyonelleriyle işbirliği
yaparak kişiye özel beslenme planları oluşturmaları önemlidir. Sağlıklı beslenme, kalp
sağlığını korumak ve genel yaşam kalitesini artırmak için büyük bir adım olacaktır.
F.SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARINDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Sindirim sistemi hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi, hastalığın seyrini olumlu yönde
etkilemek ve belirtileri hafifletmek için son derece önemlidir.
Reflü,gastrit,ülser,akalazya,mide fıtığı gibi rahatsızlıklara özel diyetler uygulanarak
hastalıklta oluşacak olan semptomların en aza indirilmesi amaçlanmaktadır.İşte bu
bağlamda bazı temel hedefler ve stratejiler:
1. Semptomları Hafifletme
• Mide bulantısı, gaz, şişkinlik gibi rahatsız edici semptomları azaltmak için uygun
gıda seçimleri yapılmalıdır.
2. Sindirim Fonksiyonunu Destekleme
• Diyare veya kabızlık durumuna göre Lif alımının ayarlanması.
3. Hidrasyonun Sağlanması
• Yeterli su alımı, sindirim sisteminin düzgün çalışmasını destekler ve kabızlığı önler.
4. Yeterli ve Dengeli Beslenme
• Gıda gruplarının dengeli bir şekilde tüketilmesi, vücudun ihtiyaç duyduğu besin
maddelerin sağlanması
5. Hassas Gıdaların Belirlenmesi
• Belirli gıdaların intolerans veya alerjiye neden olup olmadığını belirlemek, bu
gıdaların diyetten çıkarılmasını gerektirir.
6. Yağ ve Lif Alımının Ayarlanması
• Yüksek yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmak; yerine sağlıklı yağlar ve çözünür
lif açısından zengin gıdalar tercih edilmelidir.
7. Probiyotik ve Prebiyotik Gıdaların Tüketimi
• Yoğurt, kefir ve fermente gıdalar, bağırsak florasını destekler.
8. Öğün Sıklığı ve Portiyon Kontrolü
• Küçük, sık öğünler tüketmek, sindirim sisteminin daha kolay çalışmasını sağlar.
9. Alkol ve Kafein Tüketiminin Sınırlanması
• Alkol ve kafein bazı sindirim sorunlarını kötüleştirebilir, bu nedenle dikkatli
tüketilmelidir.
10. Duygusal ve Psikolojik Destek
• Stresli durumlar sindirimi olumsuz etkileyebilir, bu nedenle stres yönetimi yöntemleri
uygulanabilir.
11. Tıbbi Gözetim ve Takip
• Özellikle kronik hastalıklarda doktor ve diyetisyen ile düzenli takip yapılması
önemlidir.
Sindirim sistemi hastalıkları söz konusu olduğunda, kişiye özel bir diyet programı
oluşturmak ve bu programı sağlık profesyonelleri eşliğinde uygulamak en etkili yöntemdir.
Unutmayın, sağlıklı bir sindirim sistemi genel sağlığın temelidir!
G.SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARINDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Sinir sistemi hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi hedefleri, hastalığın tipine, bireyin
ihtiyaçlarına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte bu
hedeflerden bazıları:
1. Semptom yönetimi
• Belirtilerin hafifletilmesi (örneğin, ağrı, yorgunluk, depresyon) ve yaşam kalitesinin
artırılması.
2. Beyin sağlığının desteklenmesi
• Beyin fonksiyonlarını ve hafızayı geliştirmek için gerekli besin maddelerinin
sağlanması.
3. İltihaplanmanın azaltılması
• Anti-inflamatuar besinlerin tüketilmesiyle sinir sistemi üzerindeki iltihaplanmanın
azaltılması.
4. Hidrasyonun sağlanması
• Yeterli sıvı alımı ile beyin fonksiyonlarının desteklenmesi.
5. Nörotransmitter dengesi
• Serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerin dengelenmesine yardımcı olacak
besinlerin tüketilmesi, ruh halinin iyileşmesine katkı sağlayabilir. Epilepsi hastalığına
özel ketojenik diyet tedavisi uygulanır.
6. Enerji seviyelerinin yükseltilmesi
• Düzenli öğünler ile kan şekerinin dengede tutulması, yorgunluk ve düşkünlük
hissinin azaltılması.
7. Bağırsak sağlığının iyileştirilmesi
• Bağırsak florasının desteklenmesi, bağışıklık sistemi ve genel sağlık üzerinde
olumlu etkiler yaratır.
8. Duygusal denge
• Beslenmenin duygusal durumu nasıl etkilediğini göz önünde bulundurarak,
psikolojik iyi oluşun desteklenmesi.
9. Kilo yönetimi
• Kilo kontrolü sağlamak, özellikle bazı nörolojik hastalıklarda önemli olabilir. Sağlıklı
bir kilonun korunması.
10. Bireyselleştirilmiş beslenme planı
• Bireyin ihtiyaçlarına ve hastalığın özelliklerine göre kişiselleştirilmiş bir beslenme
planının oluşturulması.
11. Tıbbi gözetim altında uygulama
• Diyet ve beslenme planının bir sağlık profesyoneli ile takip edilmesi.
Bu hedefler, tedavi sürecinde bireyin daha iyi hissetmesine ve genel sağlık durumunun
iyileşmesine katkıda bulunabilir.
H.KEMİK HASTALIKLARINDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
Kemik hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi, hastalığın tipine ve bireyin özel ihtiyaçlarına
göre şekillenebilir. Bu tedavi, kemik sağlığını iyileştirmek, hastalığın ilerlemesini önlemek
ve genel sağlık durumunu desteklemek amacıyla uygulanır. İşte bu tedavinin başlıca
hedefleri:
1. Kemik Sağlığının Desteklenmesi
• Yeterli kalsiyum ve D vitamini alımını sağlamak, kemik mineral yoğunluğunu
artırarak sağlıklı kemik gelişimini desteklemek.
2. İltihaplanmanın Azaltılması
• Anti-inflamatuar gıdaların kullanımıyla iltihaplanmayı azaltmak ve kemiklerdeki ağrı
ve rahatsızlığı hafifletmek.
3. Mineral Dengesinin Sağlanması
• Magnezyum, fosfor ve diğer minerallerin yeterli seviyelerde alımını sağlamak, kemik
metabolizması üzerinde olumlu etkiler yaratır.
4. Ağırlık Yönetimi
• Sağlıklı bir vücut ağırlığını koruyarak, kemiklere binen yükü azaltmak ve osteoporoz
riskini düşürmek.
5. Yeterli Protein Alımı
• Kemik sağlığının desteklenmesi için yeterli düzeyde protein almak, kas kütlesini
korumak ve kemik yapısını desteklemek.
6. Mikrobesin Desteği
• Vitaminler (örneğin, A, C ve K vitaminleri) ve minerallerin (çinko, manganez) yeterli
alımını sağlayarak kemik yenilenmesini desteklemek.
7. Dehidrasyonun Önlenmesi
• Yeterli sıvı alımının sağlanması, genel sağlık ve besin emilimi için hayati öneme
sahiptir.
8. Osteoporoz ve Diğer Hastalıkların Yönetimi
• Osteoporoz gibi hastalıklara sahip bireylerin özel beslenme ihtiyaçlarını karşılamak
ve tedavi sürecine destek olmak.
9. Düzenli Takip ve İzleme
• Beslenme planının etkisini izlemek ve gerektiğinde değişiklikler yapmak, sağlıklı bir
kemik yapısının sürdürülebilirliğini sağlamak.
10. Bilinçli Beslenme Alışkanlığı Geliştirme
• Bireylerde sağlıklı beslenme alışkanlıklarını teşvik etmek, uzun vadeli kemik
sağlığını desteklemek için önemlidir.
Tıbbi beslenme tedavisi, bir beslenme uzmanı ya da diyetisyen eşliğinde bireyselleştirilmeli
ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınmalıdır. Bu tedavi, sonuç olarak kemik
hastalıklarının yönetimini iyileştirmeyi hedefler